Bài 22 THỜ PHƯỢNG ĐÍCH THỰC (Gioan 4:23)

"Học biết về cách thờ phượng Thiên Chúa giúp cho chúng ta thờ phượng theo đúng đường lối thánh khiết của Ngài; ngõ hầu, để tác vụ đó có giá trị đời đời trước thánh nhan Thiên Chúa mà không bởi ý riêng dẫn đến hậu quả không thể tốt đẹp cho sự sống đời đời nơi mỗi cá nhân. Ngoài ra, người học phân biệt được nghi thức thờ phượng là đạo của Thiên Chúa với nghi thức thờ phượng là đạo do con người sáng lập, để không thể có sự lẫn lộn giữa nghi thức thánh bởi Thiên-Chúa và nghi thức bởi con người hữu hạn có nhiều sai phạm và luôn bất chánh."

Thờ Phượng Đích Thực (Gioan 4:23)

A.    Nội dung :

              I.      Thờ-phượng trong Eden : nhờ Thần-khí (Sángthế 1:26-28)

           II.      Thờ-phượng ngoài Eden: nhờ Vật chất (Sángthế 4:3)

         III.      Thờ-phượng Đích thực : nhờ Thần-khí Gioan 4:20-24
(người được tái sinh. Eden dần đang được phục hồi)

B.     Trình Bày : (giao ước hành vi)

Đời sống có Chúa hiện diện; nghĩa là mọi hoạt động trong cuộc sống đều bởi sự công chính của Thiên Chúa soi dẫn. Việc đó phát xuất bởi một ngôi vị có sự chọn lựa trong sự tự do và đó cũng  chính là sự thờ phượng Chúa. Nói cách khác Thiên-Chúa là chủ của những ai tin kính tuyệt đối.

Adam và Eva xưa cũng đã từng vậy. Ông bà được Thiên Chúa sáng tạo trong tình trạng thể chất và tinh thần tuyệt đối không sai trật và được kinh thánh mô tả  nhưu sau : “²⁶ Thiên Chúa phán : “Chúng ta hãy làm ra con người theo hình ảnh chúng ta, giống như chúng ta, để con người làm bá chủ cá biển, chim trời, gia súc, dã thú, tất cả mặt đất và mọi giống vật bò dưới đất.” ²⁷ Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh mình,Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh Thiên Chúa,Thiên Chúa sáng tạo con người có nam có nữ. ²⁸ Thiên Chúa ban phúc lành cho họ, và Thiên Chúa phán với họ : “Hãy sinh sôi nảy nở thật nhiều, cho đầy mặt đất, và thống trị mặt đất. Hãy làm bá chủ cá biển, chim trời, và mọi giống vật bò trên mặt đất.” (Sángthế 1:26) để ông bà có đủ năng lực trong việc quản trị chính cá nhân ông bà và còn cả các tạo vật khác mà Thiên Chúa trao cho theo đường lối công chính Thiên Chúa thiết định. Đường lối đó được kinh thánh công bố bằng biểu tượng sau : “ ¹⁶ Yave là Thiên Chúa truyền lệnh cho con người rằng : “Hết mọi trái cây trong vườn, ngươi cứ ăn ; ¹⁷ nhưng trái của cây cho biết điều thiện điều ác, thì ngươi không được ăn, vì ngày nào ngươi ăn, chắc chắn ngươi sẽ phải chết” (St 2:16-17).

Ngoài ra, khi đối chiếu giữa các trích đoạn vừa cựu ước và tân ước sau đây chúng ta cũng nhận biết được tình trạng loài người khi còn trong Eden : Sáng thế ký 1:26 cho biết tình trạng thánh khi loài người được sáng tạo; St 2:16-17 là giáo huấn công chính của Thiên Chúa dành cho loài người để họ luôn duy trì được tình trạng thánh đó. Đối chiếu với nội dung  Luca 3:38 chúng ta biết được tình trạng thuộc linh của loài người khi còn trong Eden; nội dung Luca trên xác nhận Adam là con Thiên Chúa, như vậy tình trạng ông  khi được sáng tạo là thánh, là không có bất cứ điều sai trật nào trong thân xác cũng như trong tinh thần.

Chúng ta sẽ khảo sát chi tiết tình trạng thuộc linh của loài người theo từng thời kỳ sau đây.

       I.            Trong Eden :
Adam được kinh thánh gọi là con Thiên Chúa(Lu 3:38), điều đó cho biết trong tâm hồn ông luôn có thần Thiên Chúa ngự trị. Nhờ Thần-khí : Con người (Adam) là Tư tế, Đời sống là Lễ dâng và Thân thể là đền thờ Thiên Chúa.
Roma 12:1-2 ¹ Thưa anh em, vì Thiên Chúa thương xót chúng ta, tôi khuyên nhủ anh em hãy hiến dâng thân mình làm của lễ sống động, thánh thiện và đẹp lòng Thiên Chúa. Đó là cách thức xứng hợp để anh em thờ phượng Người.
I Corinto 3:16-17  ¹⁶ Nào anh em chẳng biết rằng anh em là Đền Thờ của Thiên Chúa, và Thánh Thần Thiên Chúa ngự trong anh em sao ? ¹⁷ Vậy ai phá huỷ Đền Thờ Thiên Chúa, thì Thiên Chúa sẽ huỷ diệt kẻ ấy. Vì Đền Thờ Thiên Chúa là nơi thánh, và Đền Thờ ấy chính là anh em. (I Phero 2:5)
Thánh vịnh 50:14 “Hãy tiến dâng Thiên Chúa lời tạ ơn làm hy lễ, giữ trọn điều khấn nguyền cùng Đấng Tối Cao.
Thánh vịnh 51:19 ¹⁹ Lạy Thiên Chúa, tế phẩm dâng Ngài là tâm thần tan nát, một tấm lòng tan nát giày vò, Ngài sẽ chẳng khinh chê.
(Roma 12:1-2. I Gioan 2:5. Giacobe 1:25. Gioan 8:51)

    II.            Ngoài Eden :

Thần khí không hiện diện trong tâm hồn vì tội lỗi làm ngăn trở sự hiện diện của Thần Thiên Chúa song song đó tội lỗi mỗi ngày một gia tăng, bởi sự chọn lựa đi theo đường riêng. Hậu quả là tất cả loài người đều chịu chung một sự ngăn cách nhất định nào đó với Thiên Chúa đấng chí thánh.

Đời sống tâm linh lúc này phải nhờ vật chất. Con người do như cầu tâm linh vẫn là Tư-tế. Diễn tiến hình thức tư tến này : Từ hình thức Tư-tế không-chỉ-định, tiến đến hình thức có-chỉ-định; nhưng, giới hạn. Đền thờ bên ngoài, Lễ dâng bên ngoài : Tất cả đều bằng vật chất.

Khởi đầu cho nghi thức này : bắt đầu từ thời Cain-Aben kéo dài cho tới đỉnh cao ở thành Giê-ru-sa-lem :  “ ⁶ Nhưng Ta đã chọn Giê-ru-sa-lem làm nơi cho Danh Ta ngự” (II Sử biên niên 6:6). Chi tiết của hình thức thờ phượng ngoài Eden như sau :

a.      Không chỉ định : Tư-tế, Lễ-dâng, Đền-thờ.

Sángthế 4:3   ¹ Con người ăn ở với E-và, vợ mình. Bà thụ thai và sinh ra Ca-in. Bà nói : “Nhờ ĐỨC CHÚA, tôi đã được một người.” ² Bà lại sinh ra A-ben, em ông. A-ben làm nghề chăn chiên, còn Ca-in làm nghề cày cấy đất đai. ³ Sau một thời gian, Ca-in lấy hoa màu của đất đai làm lễ vật dâng lên ĐỨC CHÚA. ⁴ A-ben cũng dâng những con đầu lòng của bầy chiên cùng với mỡ của chúng. ĐỨC CHÚA đoái nhìn đến A-ben và lễ vật của ông, ⁵ nhưng Ca-in và lễ vật của ông thì Người không đoái nhìn. Ca-in giận lắm, sa sầm nét mặt

Sángthế 8:15-20  ¹⁵ Thiên Chúa phán với ông Nô-ê rằng : ¹⁶ “Ngươi hãy ra khỏi tàu cùng với vợ ngươi, các con trai ngươi và vợ của các con trai ngươi. ¹⁷ Mọi loài vật ở với ngươi, tất cả những gì là xác phàm : chim chóc, gia súc, mọi giống vật bò dưới đất, ngươi hãy đưa chúng ra với ngươi ; chúng phải lúc nhúc trên mặt đất, phải sinh sôi nảy nở thật nhiều trên mặt đất.” ¹⁸ Ông Nô-ê ra khỏi tàu cùng với các con trai ông, vợ ông và vợ của các con trai ông. ¹⁹ Mọi loài vật, mọi gia súc, mọi chim chóc, mọi vật bò dưới đất ra khỏi tàu, theo từng giống. ²⁰ Ông Nô-ê dựng một bàn thờ để kính ĐỨC CHÚA. Ông đã lấy một số trong các gia súc thanh sạch và các loài chim thanh sạch mà dâng làm lễ toàn thiêu trên bàn thờ.
Sángthế 12: 4-9     ⁴ Ông Áp-ram ra đi, như ĐỨC CHÚA đã phán với ông. Ông Áp-ram được bảy mươi lăm tuổi khi ông rời Kha-ran. ⁵ Ông Áp-ram đem theo vợ là bà Xa-rai, cháu là ông Lót, và mọi tài sản họ đã gầy dựng được, cùng với gia nhân họ đã có tại Kha-ran. Họ ra đi về phía đất Ca-na-an và đã tới đất đó.
⁶ Ông Áp-ram đi qua đất ấy, đến nơi gọi là Si-khem, đến cây Sồi Mô-re. Thời bấy giờ, người Ca-na-an đang ở trong đất ấy. ⁷ ĐỨC CHÚA hiện ra với ông Áp-ram và phán : “Ta sẽ ban đất này cho dòng dõi ngươi.” Tại đây ông dựng một bàn thờ để kính ĐỨC CHÚA, Đấng đã hiện ra với ông. ⁸ Từ chỗ ấy, ông sang miền núi, ở phía đông Bết Ên. Ông cắm lều giữa Bết Ên ở phía tây và Ai ở phía đông. Tại đây ông dựng một bàn thờ để kính ĐỨC CHÚA và ông kêu cầu danh ĐỨC CHÚA. ⁹ Rồi ông đi từ chặng nọ qua chặng kia đến miền Ne-ghép.

Xuất hành 17:8-15   ⁸ A-ma-lếch đến đánh Ít-ra-en tại Rơ-phi-đim. ⁹ Ông Mô-sê bảo ông Giô-suê : “Anh hãy chọn một số người, và ngày mai ra đánh A-ma-lếch. Còn tôi, tôi sẽ đứng trên đỉnh đồi, tay cầm cây gậy của Thiên Chúa.” ¹⁰ Ông Giô-suê làm như ông Mô-sê đã bảo : ông đã giao chiến với A-ma-lếch, còn các ông Mô-sê, A-ha-ron và Khua thì lên đỉnh đồi. ¹¹ Khi nào ông Mô-sê giơ tay lên, thì dân Ít-ra-en thắng thế ; còn khi ông hạ tay xuống, thì A-ma-lếch thắng thế. ¹² Nhưng ông Mô-sê mỏi tay, nên người ta lấy một hòn đá kê cho ông ngồi, còn ông A-ha-ron và ông Khua thì đỡ tay ông, mỗi người một bên.
Nhờ vậy, tay ông Mô-sê cứ giơ lên được mãi, cho đến khi mặt trời lặn. ¹³ Ông Giô-suê đã dùng lưỡi gươm đánh bại A-ma-lếch và dân của ông ta. ¹⁴ ĐỨC CHÚA phán với ông Mô-sê : “Hãy chép lại việc này vào sách để lưu niệm và hãy nói vào tai Giô-suê rằng : Ta sẽ xoá hẳn tên tuổi A-ma-lếch, khiến cho thiên hạ không còn nhớ đến nó nữa.” ¹⁵ Ông Mô-sê dựng một bàn thờ và đặt tên là : “ĐỨC CHÚA, cờ trận của tôi.” ¹⁶ Ông nói : “Bởi vì một bàn tay đã giơ lên chống lại ngai của ĐỨC CHÚA, nên có chiến tranh giữa ĐỨC CHÚA và A-ma-lếch từ đời nọ đến đời kia.”

b.      Có Chỉ định : Tư-tế, Lễ-dâng, Đền-thờ

Sáng thế 35:1   ¹ Thiên Chúa phán bảo ông Gia-cóp : “Đứng dậy ! Hãy lên Bết Ên và ở đó. Hãy làm ở đó một bàn thờ để kính Thiên Chúa, Đấng đã hiện ra với ngươi khi ngươi đang trốn Ê-xau, anh ngươi.” ² Ông Gia-cóp bảo gia đình ông và tất cả những người cùng đi với ông : “Hãy loại bỏ các thần ngoại bang ở giữa các người, hãy tẩy uế mình và thay áo. ³ Nào ta hãy đứng dậy và lên Bết Ên ! Tại đó tôi sẽ làm một bàn thờ để kính Thiên Chúa, Đấng đã đáp lời tôi ngày tôi gặp bước gian truân, và đã ở với tôi trong chuyến đi tôi đã thực hiện.” ⁴ Họ nộp cho ông Gia-cóp hết các thần ngoại bang họ đang giữ và các khuyên họ đeo ở tai, và ông Gia-cóp chôn những thứ ấy dưới gốc cây vân hương ở gần Si-khem. ⁵ Họ lên đường, và Thiên Chúa gieo kinh hãi xuống các thành chung quanh, khiến người ta không đuổi theo con cái ông Gia-cóp.
⁶ Ông Gia-cóp đến Lút, tức là Bết Ên, trong đất Ca-na-an, ông và những người cùng đi với ông. ⁷ Tại đây, ông dựng một bàn thờ và đặt tên cho nơi ấy là Ên Bết Ên, vì tại đây thần minh đã tỏ mình ra cho ông, đang khi ông trốn anh.

Xuất hành 20:24 -25    Luật về bàn thờ
²² ĐỨC CHÚA phán với ông Mô-sê : “Ngươi sẽ bảo con cái Ít-ra-en như thế này : Chính các ngươi đã thấy là tự trời Ta đã nói với các ngươi. ²³ Các ngươi đừng tạc tượng thần bằng bạc mà đặt bên cạnh Ta, và cũng đừng tạc tượng thần bằng vàng để thờ.
²⁴ Ngươi sẽ dựng cho Ta một bàn thờ bằng đất, trên đó ngươi sẽ dâng lễ toàn thiêu, lễ kỳ an, dâng chiên cừu bò bê. Ở bất cứ nơi nào Ta tỏ danh Ta cho ngươi ghi nhớ, Ta sẽ đến với ngươi và chúc phúc cho ngươi. ²⁵ Nếu ngươi dựng cho Ta một bàn thờ bằng đá, thì đừng lấy đá đẽo mà dựng, bởi vì lấy đục mà đẽo, thì làm cho đá ra bất xứng. ²⁶ Ngươi sẽ không dùng bậc để bước lên bàn thờ của Ta, kẻo ngươi hở hang trước bàn thờ. 

Xuất hành 26:1   ¹ “Ngươi sẽ dựng Nhà Tạm với mười tấm thảm bằng sợi gai mịn xe, vải đỏ tía, vải điều và vải đỏ thẫm. Ngươi sẽ cho thêu trên đó những thần hộ giá rất mỹ thuật. ² Mỗi tấm thảm dài mười bốn thước, rộng hai thước ; tấm nào cũng có kích thước như vậy. ³ Năm tấm khâu liền với nhau, còn năm tấm kia cũng khâu liền với nhau. ⁴ Ngươi sẽ lấy vải đỏ tía làm dải đính vào mép tấm thứ nhất của những tấm thảm ráp lại ; ngươi cũng đính như thế vào mép tấm cuối cùng của những tấm thảm ráp lại bên kia. ⁵ Ngươi sẽ đính năm mươi dải vào tấm thứ nhất, và cũng sẽ đính năm mươi dải vào mép tấm cuối cùng của những tấm thảm ráp lại bên kia ; các dải ấy phải thật cân đối với nhau. ⁶ Ngươi sẽ làm năm mươi cái móc bằng vàng, và dùng những móc ấy để nối các tấm thảm lại với nhau. Như thế, Nhà Tạm sẽ thành một khối duy nhất.

Xuất hành 27:1    ¹ “Ngươi sẽ làm bàn thờ bằng gỗ keo : dài hai thước rưỡi, rộng hai thước rưỡi -nghĩa là hình vuông- cao một thước rưỡi. ² Ngươi sẽ làm bốn cái sừng ở bốn góc, các sừng ấy sẽ làm thành một khối với bàn thờ. Ngươi sẽ lấy đồng mà bọc bàn thờ. ³ Ngươi sẽ làm những cái nồi để đựng tro lễ vật, làm xẻng, bình rảy, xiên và lư hương ; các đồ vật ấy, ngươi sẽ làm bằng đồng. ⁴ Ngươi sẽ làm một cái vỉ bằng đồng, hình lưới. Ngươi sẽ làm bốn chiếc vòng bằng đồng, ở bốn góc lưới. ⁵ Ngươi sẽ bọc lưới đó quanh chân bàn thờ, dưới chỗ mặt bàn nhô ra, từ đất lên ; lưới ấy chỉ cao bằng nửa chiều cao của bàn thờ. ⁶ Ngươi sẽ làm những cây đòn để khiêng bàn thờ, những cây đòn ấy làm bằng gỗ keo. Ngươi sẽ bọc đồng những cây đòn ấy. ⁷ Người ta sẽ xỏ đòn vào vòng ; khi khiêng bàn thờ thì những cây đòn đó sẽ ở hai bên bàn thờ. ⁸ Ngươi sẽ làm bàn thờ rỗng, bằng ván ghép lại ; như đã chỉ cho ngươi trên núi thế nào, thì người ta sẽ phải làm như vậy.

I Vua 6:1   ¹ Năm thứ bốn trăm tám mươi từ khi con cái Ít-ra-en ra khỏi đất Ai-cập, năm thứ tư triều đại vua Sa-lô-môn cai trị Ít-ra-en tháng Diu tức là tháng thứ hai, vua xây Đền Thờ kính Yave.

 III.            Eden thiêng liêng :
Nghi thức thờ phượng đích thực trong Eden xưa được tái lập nhờ Đức Chúa Giê-su (Gioan 1:12.3:3. Côngvụ 2:38) Thần khí lại hiện diện trong tâm hồn người được tái sanh : Đền thờ, Lễ dâng là của lễ bởi chính nơi con người được tái sinh và đổi mới.
Gioan 4:20-25  ²⁰ Cha ông chúng tôi đã thờ phượng Thiên Chúa trên núi này ; còn các ông lại bảo : Giê-ru-sa-lem mới chính là nơi phải thờ phượng Thiên Chúa.” ²¹ Đức Giê-su phán : “Này chị, hãy tin tôi : đã đến giờ các người sẽ thờ phượng Chúa Cha, không phải trên núi này hay tại Giê-ru-sa-lem. ²² Các người thờ Đấng các người không biết ; còn chúng tôi thờ Đấng chúng tôi biết, vì ơn cứu độ phát xuất từ dân Do-thái.  ²³ Nhưng giờ đã đến -và chính là lúc này đây- giờ những người thờ phượng đích thực sẽ thờ phượng Chúa Cha trong thần khí và sự thật, vì Chúa Cha tìm kiếm những ai thờ phượng Người như thế. ²⁴ Thiên Chúa là thần khí, và những kẻ thờ phượng Người phải thờ phượng trong thần khí và sự thật.”……

1.      Gioan 4:20.  Xác định địa điểm, và nghi thức thờ phượng Thiên Chúa khi còn “ngoài Eden” : “²⁰ Cha ông chúng tôi đã thờ phượng Thiên Chúa trên núi này ; còn các ông lại bảo : Giê-ru-sa-lem mới chính là nơi phải thờ phượng Thiên Chúa.”

2.      Gioan 4:21. Chúa Giê-su chính thức huỷ bỏ địa điểm cũng như nghi thức thờ phượng cũ : “²¹ Đức Giê-su phán : “Này chị, hãy tin tôi : đã đến giờ các người sẽ thờ phượng Chúa Cha, không phải trên núi này hay tại Giê-ru-sa-lem.

3.      Gioan 4:23. Ngài xác định thời gian, và “nghi thức thờ phượng” mới đích thực :  ²³ Nhưng giờ đã đến -và chính là lúc này đây- giờ những người thờ phượng đích thực sẽ thờ phượng Chúa Cha trong thần khí và sự thật,

4.      Gioan 4:23-24  Tính Chính xác và Hữu hiệu của Nghi thức mới:
²³ Nhưng giờ đã đến -và chính là lúc này đây- giờ những người thờ phượng đích thực sẽ thờ phượng Chúa Cha trong thần khí và sự thật, vì Chúa Cha tìm kiếm những ai thờ phượng Người như thế. ²⁴ Thiên Chúa là thần khí, và những kẻ thờ phượng Người phải thờ phượng trong thần khí và sự thật.”

a.      Thần khí :
Côngvụ 2:38  ³⁸ Ông Phê-rô đáp : “Anh em hãy sám hối, và mỗi người hãy chịu phép rửa nhân danh Đức Giê-su Ki-tô, để được ơn tha tội ; và anh em sẽ nhận được ân huệ là Thánh Thần
Galati 5:16-25 ¹⁶ Tôi xin nói với anh em là hãy sống theo Thần Khí, và như vậy, anh em sẽ không còn thoả mãn đam mê của tính xác thịt nữa… …

(Philip 3:3 . II Tesalonica 2:13. I Gioan 3:24. I Corinto 6:8-11)

b.      Sự thật :

Gioan 17:17   ¹⁷ Xin Cha lấy sự thật mà thánh hiến họ. Lời Cha là sự thật.

Gioan 17:19   ¹⁹ Vì họ, con xin thánh hiến chính mình con, để nhờ sự thật, họ cũng được thánh hiến.

Gioan 1:14   ¹⁴ Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta.Chúng tôi đã được nhìn thấy vinh quang của Người,vinh quang mà Chúa Cha ban cho Người, là Con Một đầy tràn ân sủng và sự thật.

Gioan 1:17   ¹⁷ Quả thế, Lề Luật đã được Thiên Chúa ban qua ông Mô-sê, còn ân sủng và sự thật, thì nhờ Đức Giê-su Ki-tô mà có.

Gioan 3:21   ²¹ Nhưng kẻ sống theo sự thật, thì đến cùng ánh sáng, để thiên hạ thấy rõ : các việc của người ấy đã được thực hiện trong Thiên Chúa.”

Gioan 18:37   ³⁷ …. Tôi đã sinh ra và đã đến thế gian nhằm mục đích này : làm chứng cho sự thật. Ai đứng về phía sự thật thì nghe tiếng tôi.”
Luca 20:21   ²¹ Những người này hỏi Đức Giê-su rằng : “Thưa Thầy, chúng tôi biết Thầy nói và dạy một cách thẳng thắn, không thiên vị ai, nhưng theo sự thật mà dạy đường lối của Thiên Chúa.

C.    Tóm tắt về nghi thức thờ phượng Thiên Chúa  :

Học biết về cách thờ phượng Thiên Chúa giúp cho chúng ta thờ phượng theo đúng đường lối thánh khiết của Ngài; ngõ hầu, để tác vụ đó có giá trị đời đời trước thánh nhan Thiên Chúa mà không bởi ý riêng dẫn đến hậu quả không thể tốt đẹp cho sự sống đời đời nơi mỗi cá nhân. Ngoài ra, người học phân biệt được nghi thức thờ phượng là đạo của Thiên Chúa với nghi thức thờ phượng là đạo do con người sáng lập, để không thể có sự lẫn lộn giữa nghi thức thánh bởi Thiên-Chúa và nghi thức bởi con người hữu hạn có nhiều sai phạm và luôn bất chánh.

D.    Các vấn đề cần quan tâm thảo luận :

1.       Học biết về nghi thức thờ phượng Thiên Chúa chúng ta nhận biết điều gì đã đang diễn ra trong đời sống cá nhân các Ki-tô hữu hôm nay trong các giáo hội cả Công giáo lẫn các giáo phái Tin lành ?

2.       Trình bày ba giai đoạn mà loài người tiến hành nghi thức thờ phượng Thiên-Chúa ?

3.       Một trường hợp duy nhất, hình tượng đã dùng vào nghi thức thờ phượng Thiên-Chúa ?(Thủ lãnh 17:1-6. Các quan xét)

4.       Sau khi Chúa Giê-su công bố nghi thức thờ phượng Thiên-Chúa đích thực (nhờ Thần-khí) cách đây gần 2000 năm. Nếu như hôm nay, người tín hữu vẫn tiến hành nghi thức thờ phượng Thiên-Chúa : nhờ vật chất. Điều này có nghĩa gì ? (Mt 15:7. Esai 29:13. Gieremi 12:2)

5.       Ai có chân lý ? Thiên Chúa đã thỉnh ý ai để giúp Ngài thông hiểu ?  (Isai 40:12-14)
Tìm xem Ngài có mâu-thuẫn trong việc dạy loài người nghi thức thờ phượng Ngài không ?

6.       Có giáo lý cho rằng : Chúa Giê-su đã xuống thế làm người có hình ảnh nên chúng ta được phép làm hình tượng để tôn kính. Giáo lý này có căn cứ trên lời dạy của Chúa trong kinh thánh không ? (Xem lại Xuất hành 20:3-… ) Nếu chấp nhận giáo lý này chúng ta đang chịu dấu ấn của ai, và hậu quả thế nào ? Tất cả các giáo lý không bởi lời Chúa dạy có giá trị gì trước Chúa, bạn nhận thức gì về ý nghĩa của cây : “cho biết điều thiện-ác” trong St 2: 15-17. Adam và Eva đã đi theo con đường nào và hậu quả ra sao ?

Kính

Lê văn Bình